İÇİNDEKİLER
I. Yaşlılık ve İlaç
1.Yaşlanma ve yaşlılık
2. Farmakolojik Açıdan YaşlılıkU
3. Yaşlılarda önemli İlaç-ilaç etkileşimleri
II. Geriatrik Sendromlarda Rasyonel Farmakoterapi
1. Polifarmasi
2. Deliryum
3. Demans
4. İnkontinans
5. Düşme
6. Malnutrisyon
7. Bası yaraları
III. Yaşlılarda Sık Görülen Hastalıklarda Rasyonel Farmakoterapi
1. Parkinson Hastalığı
2. Uyku Bozuklukları
3. Duygu Durum Bozuklukları
4. Diabetes mellitus
5. Kardiyovasküler Sistem
a. Hipertansiyon
b. Hiperlipidemi
c. Atriyal fibrilasyon
d. Karotis Arter Hastalığı
e. İskemik Kalp Hastalığı
f. Kalp Yetersizliği
6. Osteoporoz
7. Osteoartrit
8. Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı
9. Konstipasyon
10. Aşılar
11. Alternatif ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları
IV. Yaşlılar İçin Riskli İlaçlar
1. Antipsikotikler
2. Antidepresanlar
3. Antiparkinson İlaçlar
4. Antikolinerjik ilaçlar
5. Proton Pompa İnhibitörleri-H2 Reseptör Blokörleri
6. Diüretikler
7. Oral Antikoagülanlar
8. Nonsteroid Anti-İnflamatuarlar
9. Oftalmolojide kullanılan ilaçlar
V. EKLER
STOP Kritlerleri
START Kriterleri
Beer Kriterleri
BÖLÜM EDİTÖRLERİ VE YAZARLAR
Uzm. Dr. Abdülkadir KARIŞMAZ
Prof. Dr. Ahmet AYDIN
Prof. Dr. Ahmet Turan IŞIK
Dr. Cihan HEYBELİ
Yard. Doç. Dr. Derya KAYA
Dr. Erdem YEŞİLADA
Uzm. Dr. Emre ATA
Uzm. Dr. Fatih TOK
Uzm. Dr. Fatih TUFAN
Doç. Dr. Gülsen BABACAN YILDIZ
Uzm. Dr. Gülseren PAMUK
Doç. Dr. Gülüstan BAHAT ÖZTÜRK
Doç. Dr. İsmail SAFAZ
Prof. Dr. İsmet KIRPINAR
Doç. Dr. Levent TEKİN
Prof.Dr. Mehmet Akif KARAN
Yard. Doç. Dr. Mahmut YAZICI
Yard. Doç. Dr. Mehmet KOLUKISA
Prof. Dr. M Refik MAS
Uzm. Dr. Mustafa ŞİMŞEK
Uzm. Dr. Muzaffer İLHAN
Prof. Dr. Ömer KOZAN
Uzm. Dr. Pınar SOYSAL
Uzm. Dr. Saadet KOÇ OKUDUR
Prof. Dr. Selim NALBANT
Dr. Sevilay MURATLI
Uzm. Dr. Sevnaz ŞAHİN
Prof. Dr. Şeref DEMİREL
Prof. Dr. Talip ASİL
Prof. Dr. Turgay ÇELİK
Uzm. Dr. Mahmut KAYA
Uzm. Dr. Ali Ekrem AYDIN
Prof. Dr. Hakan ÖNER
Prof. Dr. Tufan TÜKEK
EDİTÖRLER
Prof. Dr. Ahmet Turan Işık Prof. Dr. Turgay Çelik
Hızla yaşlanmakta olan ülkemizde ve dünyada yaşlılara ait sağlık sorunları gün geçtikçe öncelikle tıp dünyasının daha sonra da bu sorunların mali boyutlarının büyüklüğü nedeniyle bütün dünyanın önemli konuları haline gelmeye başlamıştır. Bu sorunlardan en önemlilerinden biride direkt olarak maliyet anlamına da gelen yaşlılarda ilaç tedavisi ve ilişkili sorunlardır. ABD’de geriatrik olgular yaklaşık olarak toplumun %15’ini oluştururken ülkede yazılan reçetelerin %33’ünün bu bireylere ait olması oldukça çarpıcıdır. Ayrıca ABD’de geriatrik olguların %20’sinin 5’ten fazla kronik hastalığı olduğu, bu bireylerin herbiri yılda 14 farklı hekime müracaat ettiği, herbiri için yılda 49 reçete yazıldığı ve bütün bunların maliyetinin genel sağlık giderlerinin yarısından fazlasına karşılık geldiği de olayın önemini vurgulamak açısında oldukça önemli olsa gerek. Hem tıbbi hem de mali boyutları nedeniyle bu kadar önemli olan bir konu “Polifarmasi” adıyla önemli bir geriatrik sendrom olarak ele alınmakta ve yıllardır biz geriatristler tarafından her platformda özellikle vurgulanmaktadır. Ayrıca “Polifarmasi” başlığı altında ilaç ve ilaçlara bağlı yan etkiler Geriatri bilim alanı haricinde hiçbir klinik disiplinde de ele alınmadığını özellikle belirtmekte fayda vardır.
Polifarmasinin önemli sonuçlarından biri hastane başvurularının ve hastaneye yatış oranlarını artırmasıdır. Özellikle kalça kırığı, kilo kaybı, düşme, deliryum, fonksiyonel ve bilişsel durumda gerileme hatta ölüm riskini artırabilmektedir. Yapılan analizlerde ilaç yan etkisi ile ilişkili hastaneye yatış oranları geriatrik olgularda gençlere göre 4 kat fazla bulunmuş. Diğer yandan geriatrik olgularda hastaneye yatışlarının %24’ü ciddi ilaç yan etkileri nedeniyle gerçekleşmektedir. Ayaktan başvuruların %6-21’ini, hastaneye yatırılan geriatrik olgulardaki başvuruların ise %18-24’ünü ilaç yan etkileri ve komplikasyonları oluşturmaktadır.
Sorun büyük olmakla birlikte uygun eğitim ve bilinçlendirmeyle büyük oranda önlenebilme potansiyeline sahip olması da umut vericidir. Son günlerde kamu spotlarına da bu konunun taşınmış olması umutlarımızın katlanarak çoğalmasına neden olmuştur. Bizde yaşlılarda ilaç kullanımını daha rasyonel bir hale getirmek ilgili tüm sağlık çalışanlarına bir başvuru kaynağı oluşturmak adına “Geriatri Pratiğinde İlaç Tedavisi”ni Geriatrik Sendromlar Dizisine eklemeye karar verdik.
“Geriatri Pratiğinde İlaç Tedavisi”, Yaşlılık ve İlaç, Geriatrik Sendromlarda Rasyonel Farmakoterapi, Yaşlılarda Sık Görülen Hastalıklarda Rasyonel Farmakoterapi, Yaşlılar İçin Riskli İlaçlar ve bu konuda çeşitli klavuzlarla formülasyonların biraraya getirildiği Ekler bölümü olmak üzere 5 bölümden oluşmaktadır.
Kitabın oluşumunda emeği geçen tüm bilim insanlarına ayrıca; Uzm. Dr. Pınar SOYSAL’a teşekkür ederim. Geriatrik olgularla uğraşan tüm sağlık çalışanlarına faydalı olmasını temenni ederim.